Bibliotheek

1. Overvalpreventie

Vanaf het begin van de jaren tachtig is het aantal overvallen in Nederland op winkelbedrijven fors gestegen. Door verschillende maatregelen om de omvang van de buit te beperken, zoals het niet aanwezig zijn van de kluissleutel, is het aantal overvallen de laatste jaren weer gedaald. Op dit moment worden er minder dan 1000 overvallen op winkels per jaar gepleegd. Maar om een dalende trend vast te houden is het belangrijk om de verschillende maatregelen te blijven handhaven.

Bedrijven die behoren tot een verhoogd risicogroep worden gekenmerkt door de aard van het bedrijf, de omzethoogte en de vaak afgelegen ligging.

Venster sluiten

1.1. Kenmerken van een overval

Definitie overval: ‘Het met geweld of bedreiging wegnemen of afpersen van geld of goederen, gepleegd tegen personen in een afgeschermde ruimte of op een gepland georganiseerd transport of poging daartoe.’

Het voornaamste kenmerk van een overval is dat er sprake is van bedreiging of geweld gericht op de medewerker(s).

1.2. Werkwijze van overvallers

In het gedrag van overvallers zijn een aantal gemeenschappelijke kenmerken te herkennen. Deze hebben betrekking op datgene waar zij op gericht zijn; enerzijds buit en anderzijds de kans op ontvluchten van de plaats van het misdrijf. Deze kenmerken zijn: • Snelheid • Geld (zoveel mogelijk) • Een situatie waarin zij meteen de regie kunnen voeren (weinig onzekere factoren) • Een geringe kans op ontdekking door anderen dan het slachtoffer of aanwezige getuigen

1.3. Groepen overvallers

Beginners	Gevorderden	Professionals

De groep beginners zijn de slechtste groep om door overvallen te worden. Zij hebben namelijk weinig ervaring en zijn vaak zeer nerveus. Hierdoor zijn ze gevaarlijker, omdat ze in paniek sneller slachtoffers maken. De professionals zijn meer geoefend, raken niet in paniek en zijn vaak het snelst weer vertrokken.

1.4. Vormen van een overval

Voor openen en sluiten	Hit and run
Tijdens geldtransport	De kassagreep

1.5. Risicomomenten en -tijdstippen

Risicomomenten:

Risicotijdstippen: tijdens opening en sluiten, dus in de vroege ochtenduren en de late avonduren. Op deze tijden is de kans op aanwezigheid van grote aantallen mensen (klanten) geringer en tevens de aanwezigheid van aanzienlijke hoeveelheden geld groter. Daarnaast geldt dat over het algemeen op deze tijdstippen de vluchtroutes ‘meer open’ zijn.

1.6. Duur overval

Een gemiddelde overval duurt zo’n 90 seconden, behalve bij opening- en sluitingsovervallen. Op die tijdstippen duurt een overval langer. De daders dringen namelijk binnen en zijn uit op de kluisinhoud. Zij kiezen deze tijdstippen, omdat zij vermoeden dat de dagopbrengsten op dat moment geteld worden en dus gemakkelijk bereikbaar zijn.

1.7. Voorkomen van een overval

Een overval is niet uit te sluiten en het kan iedereen overkomen, maar er zijn wel degelijk dingen die gedaan kunnen worden om een overval te voorkomen of te beperken.

Algemeen
• Laat zo min mogelijk zien aan derden hoe je met geld omgaat
• Praat niet met derden over de veiligheidsmaatregelen of de omzet
• Medewerkers met een oplettende en uitnodigende houding trekken klanten aan en schrikken potentiële overvallers af.

Aan de kassa
• Vraag klanten met pin te betalen
• Room bankbiljetten tijdig af of gebruik de buizenpost
• Laat sleutels niet op de kassa zitten en log uit
• Wissel geen geld met collega’s
• Let altijd op je omgeving

Het tellen van geld
• Tel tijdens de openingstijden niet bij de kassa
• Wees alert op personen die vanaf buiten zicht hebben op je kassa en interesse tonen
• Tel het geld alleen in de telkamer en met de deur op slot (indien mogelijk)

Bespreek regelmatig het onderwerp ‘veiligheid’ met je collega’s en loop regelmatig de geldprocedures door. Denk je overigens goede aanvullingen te hebben, laat dit dan weten. Alleen met de hulp van iedereen kan het veiliger worden

1.8. Voorkomen van een overval; tijdens openen en sluiten

Preventieve maatregelen zijn noodzakelijk bij het openen en sluiten van de winkel, hierdoor wordt een kans op een onveilige situatie sterk verminderd.

Bij aankomst bij de winkel

• Als de winkelingang nog gesloten is,  wacht je op een collega (leidinggevende) voordat  je naar binnen gaat.
• Let op aanwezigheid van verdachte voertuigen en/of personen rondom de winkel.
• Let op afwijkende zaken: doet de verlichting het normaal? Is de deur op slot?
• Gebruik de toegangscode voor het openen van de personeelsingang of bel aan.
• Tijdens openingstijden kunnen medewerkers door de winkelingang naar binnen komen.
• Kijk na binnenkomst, vóór het openen van de personeelsingang en laad- en losruimte eerst door het kijkvenster/veiligheidsoog in de deur of maak gebruik van het camerasysteem.
• Laat de deur niet onbemand en onnodig open staan.

Bij sluiten van de winkel

• Wees oplettend bij het verlaten van de winkel.
• De laatste medewerkers (minimaal twee) gaan altijd met elkaar tegelijk weg.
• Gebruik de camera of kijk eerst door het kijkvenster/veiligheidsoog voordat je de deur opent van  de personeelsuitgang en het pand verlaat.
• Blijf niet hangen bij de winkel: rijd gelijktijdig met de anderen weg.
• Volg de eventuele aanvullende instructies van je winkel.

Let bij openen en sluit en op de aanwezigheid van ver dachte personen.

1.9. Bij het ontvangen van vracht aan de magazijndeur

• Kijk voor het openen van magazijndeuren, indien mogelijk, altijd eerst door het kijkvenster/ veiligheidsoog of gebruik de camera.
• Zorg dat de magazijndeur voor en na ontvangst van goederen altijd gesloten is.
• Tijdens het lossen van de goederen is er altijd een medewerker aanwezig.
• Begeleid indien mogelijk de chauffeur tot aan zijn vertrek.
• Na het lossen van de goederen wordt direct de magazijndeur gesloten.
• Gebruik de ingang van het magazijn niet als rookplaats: het is onveilig omdat de deuren open staan.

1.10. Het RAAK-principe

Ondanks alle voorbereidingen en preventieve maatregelen kan het voorkomen dat jouw winkel wordt overvallen. Het is belangrijk dat je daar goed op bent voorbereid. Als iemand je bedreigt, blijf dan rustig en raak niet in paniek. Doe geen onverwachte handelingen, zoals bijvoorbeeld op een overvalknop drukken. Immers een overvaller is ook gespannen en kan agressief worden als hij onzeker wordt of in het nauw komt.

Volg altijd de volgende regels:

• Rustig blijven (overvallers komen voor het geld, niet voor jou)
• Aanvaard de situatie (laat situatie niet escaleren)
• Afgeven van het gevraagde, voorkom de indruk dat men tegengewerkt wordt
• Kijk goed, onthoud het signalement van de dader

Bel na de overval direct 112

Nazorg

Wanneer de overval achter de rug is kun je bang of verdrietig worden, dat is heel normaal. Praat er over met je leidinggevende en/of met je collega’s. Maak eventueel gebruik van slachtofferhulp die door de winkel en/of politie wordt aangeboden.

1.11. Hulp inschakelen tijdens een overval

Afhankelijk van in welke winkel van Bakker van Maanen je werkt kun je tijdens een overval op verschillende manieren hulp inroepen.

1.12. Nazorg

Wanneer je bij een overval aanwezig bent geweest kun je bang of verdrietig zijn. Dit is een normale reactie. Praat over de overval met je leidinggevende of andere collega’s. Er wordt altijd slachtofferhulp aangeboden. Als je wil kun je hier gebruik van maken, maar dat hoeft niet.

1.13. De kassagreep

De kassagreep komt het meest voor in een winkel. Van alle gepleegde overvallen in 2013 was 62% een kassagreep (dit waren 61 kassagrepen in 2013).

Bij de kassagreep geldt meestal ‘de gelegenheid maakt de dief.’ Hij komt dus als klant in de winkel en kijkt of er veel geld in de kassalade zit.

Preventieve acties:

1.14. Liever Pinnen dan Contant

Pinnen vergroot de kans op veiligheid. Des te minder contant geld er in de kassa zit, des te minder is de kans op een overval of kassagreep. Immers de meeste overvallers bezoeken 5 tot 6 keer de winkel voordat ze toeslaan. Klein bedrag, pinnen mag!

• Zorg ervoor dat zo vaak mogelijk betaald wordt door middel van pinnen.
• Pinnen is niet alleen veiliger voor jou, maar ook voor de klant.
• Pinnen is verder ook nog makkelijker want je hoeft geen wisselgeld terug te geven.
• Pinnende klanten zijn vaak ook sneller dan klanten die betalen met cash.
• Vraag aan alle klanten ”Wilt u pinnen?”.
• Help de klant als je ziet dat de klant het (even) niet weet hoe hij moet pinnen; leg het dan uit.
• Bij het pinnen bestaat de kans dat de  klant vergeet zijn betaalpas uit de pinterminal te halen. Help de klant dan even door hem hierop te attenderen.

Stimuleer het pinnen. Hoe minder contant geld er zich in de winkel bevindt, hoe beter!!!

1.15. De 10 gouden regels van overvalpreventie

Mocht het toch een keer gebeuren handel dan volgens het RAAK-principe (Rustig blijven, Accepteren, Afgeven en Kijken).